در چه مواردی می‌توان از کارفرما شکایت کرد؟

در قانون کار، کارگر کسی است که «به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی، اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می‌کند. » در چنین شرایطی خیلی از ما در برابر قانون کارگریم و حق و حقوق مشخصی داریم. اما ادای این حق و حقوق و میزان پایبندی به قانون همیشه حرف و حدیث‌های زیادی همراه خودش داشته. گاهی کارفرما‌ها برای منافع خودشان بعضی از حقوق قانونی کارگر را زیر پا می‌گذارند و همین باعث می‌شود تا کار به دادگاه و شکایت برسد. اینجا پنج مورد شایعی که کارگر می‌تواند به خاطر آن شکایت کند را فهرست کرده‌ایم. البته بهتر است دو طرف تلاش کنند تا مشکل را دوستانه و بدون رفتن به اداره‌ی کار حل کنند. چراکه شکایت کردن هم پیچیدگی‌ها و دوندگی‌های زیادی دارد.
 


نداشتن قرارداد
بهترین قرارداد کار قراردادی است که جزئیات کاملاً در آن ذکر شده باشد و درباره‌ی مواردی مثل وظایف کارگر، مبلغ حقوق، ساعت کاری، میزان مرخصی سالیانه، دائمی یا موقتی بودن کار، محل کار، مهلت کناره‌گیری از کار صحبت کرده باشد تا همه چیز برای دو طرف روشن شود. اما خیلی وقت‌ها نه‌تنها این موارد در قرارداد نیامده بلکه اصلاً قراردادی وجود ندارد. این مشکل بسیار رایج است و خوشبختانه قانون در این زمینه هوای کارگر را دارد و در اغلب موارد حق را به او می‌دهد. مخصوصاً اگر کارگر سندی داشته باشد که نشان‌دهنده‌ی حضورش در کارگاه باشد. این سند می‌تواند فیش حقوقی، وجود اسم کارگر در یک لیست یا چیز‌هایی شبیه به این باشد.
 
بیمه نکردن کارگر
بیمه نکردن کارگران در زمان استخدام یکی از رایج‌ترین مشکلات بین کارگر و کارفرماست. اداره‌ی کار برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی ماموران اداره‌ی بیمه را سرزده به کارگاه‌ها می‌فرستد تا وضعیت کارگر‌ها و بیمه‌شان را بررسی کند. اما اگر کارفرما از این مرحله هم به سلامت عبور کند، کارگر می‌تواند بابت بیمه نشدن از کارفرما شکایت کند. نکته‌ی مهم این که حتی اگر کارفرما با کارگر درباره‌ی بیمه نداشتن کار توافق کرده باشد، از نظر قانون این توافق باطل است و کارفرما موظف به پرداخت حق بیمه است.



 
پرداخت نکردن عیدی و سنوات
عیدی پاداشی است که کارفرما باید در پایان سال به کارگر پرداخت کند. سنوات هم مبلغی است که به عنوان پاداش پایان خدمت پرداخت می‌شود. اگرچه که این مبلغ در پایان دوره‌ی کاری پرداخت می‌شود اما خیلی از کارفرما‌ها آن را به صورت سالانه یا حتی ماهانه هم پرداخت می‌کنند. هم عیدی و هم سنوات از حقوق اولیه و بدیهی کارگر است و مبلغ آن مشخص است. اگر کارفرما این مبلغ را پرداخت نکند یا کمتر از میزان قانونی پرداخت کند، کارگر می‌تواند از طریق قانون آن را مطالبه کند و مطابق با آخرین مصوبه عیدی، سنوات و بقیه‌ی حقوقش را زنده کند.
 
کار کردن بیش از حد معمول
حتی اگر ساعت کاری در قرارداد هم ذکر نشده باشد، باز هم قانون حد و حدودی برای میزان انجام کار در نظر گرفته تا کارفرما نتواند با سوء استفاده از کارگر، کارش را جلو ببرد. طبق قانون کار، ساعت کاری کارگران نباید بیشتر از هشت ساعت در روز باشد و کارفرما باید حتماً یک روز در هفته هم کار را تعطیل کند. درواقع طبق قانون کارگر باید به میزان ۴۴ ساعت در طول هفته و ۱۹۱ ساعت در طول ماه کار کند. با وجود این قوانین کارفرما می‌تواند با کارگر توافق کند تا در برابر کار بیشتر، اضافه‌کاری در نظر بگیرد. اما اگر کارگر بدون دریافت حقوق بیشتر مجبور به اضافه‌کاری باشد می‌تواند از کارفرما شکایت کند.



 
اخراج کارگر پس از فوت کارفرما
قانون علاوه بر موارد اصلی مثل بیمه و قرارداد و عیدی، شرایط خاص را هم در نظر گرفته تا حقی از دو طرف ضایع نشود. یکی از این شرایط فوت کارفرماست. اگر قرارداد کاری مشخص و قطعی وجود داشته باشد، ورثه‌ی کارفرما نمی‌توانند به بهانه‌ی فوت کارفرما، کارگران را اخراج کنند یا حقوق‌شان را پرداخت نکنند. در چنین شرایطی هم تمام تعهدات کارفرما مثل سابق است و هر تغییری در وضعیت کارگاه مثل اجاره، فروش یا ادغام آن با کارگاه دیگر نباید تغییری در شرایط کارگران به‌وجود بیاورد.
 
آیا باید شکایت را در مدت زمان خاصی ثبت کرد؟
البته که چنین کار‌هایی را هرچه زودتر انجام بدهید بهتر است. اما در حالت کلی زمان ثبت شکایت بستگی به موضوع آن دارد. مثلاً اگر می‌خواهید بابت اخراج غیرقانونی از محل کار از کارفرما شکایت کنید باید طی مدت یک ماه دادخواست شکایت‌تان را ثبت کنید. اما ثبت شکایت برای مشکلاتی مثل عدم پرداخت حقوق آن‌قدر‌ها هم فوری نیست و می‌تواند مدتی بعد از این اتفاق هم سراغ زنده کردن حق و حقوق‌تان بروید.